Frits Koetser

Draagt sinds 2008.

“Rika Stuit en ik kennen elkaar nu 25 jaar. Zij was één van de redenen dat ik ging dragen. Toen de eroev er kwam, moest ik kiezen: zal ik me eraan houden of niet? Ik had een groot respect voor rabbijn Just, die de eroev decennialang had afgekeurd, maar ik stond ook in nauw contact met een van de rabbijnen die de eroev in 2008 nieuw leven hebben ingeblazen: rabbijn Evers

Ik koos vóór de eroev - iets wat vooral was ingegeven vanuit praktische overwegingen. Rond die tijd werkte ik bij het Sinaï Centrum, de Joodse instelling voor geestelijke gezondheidszorg, die niet lang daarvoor vanuit Amersfoort naar Amstelveen verhuisd was. De eroev gaf me opeens de mogelijkheid om rolstoelen voort te duwen en op die manier Rika en de andere bewoners van het centrum in een rolstoel mee te nemen naar de synagoge zonder voor wie dan ook de indruk te wekken dat ik het minder nauw nam met de regels.

Het had ook andere voordelen: er konden boeken mee, en mijn zakdoeken, die ik als sjaal om mijn nek geknoopt had, konden nu los in de zak.

Ik ben me ervan bewust dat ik moet blijven oppassen en dat het niet altijd goed kan gaan. Een keer ben ik er bijvoorbeeld pas in de synagoge achter gekomen dat de eroev die dag ongeldig was doordat het water van de grens was bevroren. Ik heb toen al mijn spullen achtergelaten om ze pas de volgende dag weer op te halen. En als ik een keer een dienst bijwoon in de Nieuwe Kerkstraat, bij een synagoge die net buiten de eroev valt, zorg ik dat mijn leesbril daar al vóór de sabbat ligt, zodat ik de regels niet overtreed.

Via het wereldwijde Daf Jomi-programma bestudeer ik iedere dag één blad uit de Talmoed, waarin de discussies beschreven staan die rabbijnen hebben gevoerd over de Thora. Met dat tempo duurt het 7,5 jaar voordat de hele Talmoed doorgenomen is. Het deel van de Talmoed dat aan de eroev gewijd is, beslaat 104 dichtbeschreven bladen. Zoveel dagen doen we er dus over om dit deel te bestuderen.

Bijna ieder denkbaar aspect van de eroev komt er dan voorbij: de grote vragen over het hoe en waarom, maar ook de details. Stel dat je buiten de eroev je huis nadert op een winterse sabbat. Wat doe je dan met handschoenen die je moet uittrekken om de deur open te kunnen maken met je sleutel? Naar binnen lopen met de handschoenen los in je handen is dragen, en dat mag niet zonder een eroev. Dus de goede volgorde zou zijn: handschoen uit, deur openen, voet tussen de deur, handschoen aan, naar binnen. En als je een luifel hebt boven je entree? Ben je daaronder binnen of buiten?

Die discussies zijn levendig en gaan niet zelden gepaard met een zekere mate van humor, want het kan grappig zijn om situaties tot in hun uiterste consequentie te doordenken. Maar tegelijkertijd is het ook ernst. Als je ervan uitgaat dat God één is, het leven één is, dan houdt alles verband met elkaar, en is er geen onderdeel van het leven dat niet het onderzoeken waard is.”