“Dit moet ongeveer de vijfhonderdste keer zijn dat ik mijn controleronde rijd”, schat rabbijn Shmuel Katz terwijl hij assertief door het verkeer manoeuvreert. Iedere vrijdagochtend, vóór aanvang van sabbat, rijdt hij van plek naar plek om te controleren of de eroev nog intact is.
Het water wordt door de Joodse wet als goede grens gezien, omdat je het als gewone sterveling lopend niet kunt oversteken. Maar via een brug kan dat natuurlijk wel. Ophaalbruggen zijn geen probleem. Omdat je daarmee de grens kúnt sluiten als het moet. De vaste bruggen zijn wél problematisch.
Op enkele van die zwakke punten staan er daarom draden op palen en uitrolbare touwen in kasten. Die dienen volgens de Joodse wet ook als afsluiting. Je kúnt er de brug mee afsluiten, of ze kunnen dienen als poort in de muur.
Als er iets mis is met die objecten op de brug of als het water bevriest, is de eroev ongeldig. In dat geval kleurt de ‘eroev-button’ op de voorpagina van de website van de Joodse Gemeente rood, en verspreidt het nieuws zich snel verder via sociale media.
Als de Hongaarse Meir Just in de jaren zeventig opperrabbijn wordt van Nederland, is een van de eerste dingen die hij doet: de toenmalige eroev afkeuren. Er zouden zwakke plekken in zitten.
Een Amerikaanse rabbijn die rond die tijd in Amsterdam verblijft, Aryeh Ralbag, bedenkt een constructie om de zwakke plekken te repareren op zo’n manier dat die door buitenlandse deskundigen koosjer wordt gevonden. Maar opperrabbijn Just besluit er niet op in te gaan, ook niet als rabbijn Ralbag volhardt in zijn pogingen.
Rabbijn Ralbag keert in 1982 teleurgesteld terug naar Amerika. Hij legt zich erbij neer dat hij het eroevproject niet van de grond heeft gekregen. Tot hij in 2007 gebeld wordt: opperrabbijn Just zal met pensioen gaan. Zou Ralbag hem niet willen opvolgen als opperrabbijn?
Ralbag stemt in, onder een voorwaarde: dat hij de eroev alsnog kan voltooien. Een periode van ontwerpen en onderhandelen met de lokale overheden begint.
David Serphos
Hoe verliep de oprichting van de eroev precíés? En hoe zit het met het onderhoud? Enkele betrokkenen aan het woord.
Frits Koetser
Sinds de eroev in 2008 hersteld is, mogen er dus weer voorwerpen gedragen worden op sabbat. Toch aarzelen sommige mensen aanvankelijk om dat daadwerkelijk te gaan doen. Waarom? Om wat voor voorwerpen gaat het eigenlijk? En hoe ging het vroeger? Enkele mensen vertellen.