Iedere vrijdag


rijdt deze rabbijn


de eroev langs.

“Dit moet ongeveer de vijf­honderd­ste keer zijn dat ik mijn controle­ronde rijd”, schat rabbijn Shmuel Katz terwijl hij assertief door het verkeer manoeuvreert. Iedere vrijdag­ochtend, vóór aanvang van sabbat, rijdt hij van plek naar plek om te controleren of de eroev nog intact is.

Het water wordt door de Joodse wet als goede grens gezien, omdat je het als gewone sterveling lopend niet kunt over­steken. Maar via een brug kan dat natuurlijk wel. Ophaal­bruggen zijn geen probleem. Omdat je daarmee de grens kúnt sluiten als het moet. De vaste bruggen zijn wél problematisch.
Op enkele van die zwakke punten staan er daarom draden op palen en uitrolbare touwen in kasten. Die dienen volgens de Joodse wet ook als afsluiting. Je kúnt er de brug mee afsluiten, of ze kunnen dienen als poort in de muur.
Als er iets mis is met die objecten op de brug of als het water bevriest, is de eroev ongeldig. In dat geval kleurt de ‘eroev-button’ op de voor­pagina van de web­site van de Joodse Gemeente rood, en verspreidt het nieuws zich snel verder via sociale media.

Als er al eeuwen­lang zoiets bestaat als ‘een eroev’, waarom kwam die van Amsterdam er dan pas in 2008?

Als de Hongaarse Meir Just in de jaren zeventig opper­rabbijn wordt van Neder­land, is een van de eerste dingen die hij doet: de toenmalige eroev afkeuren. Er zouden zwakke plekken in zitten.
Een Amerikaanse rabbijn die rond die tijd in Amsterdam verblijft, Aryeh Ralbag, bedenkt een constructie om de zwakke plekken te repareren op zo’n manier dat die door buiten­landse deskundigen koosjer wordt gevonden. Maar opper­rabbijn Just besluit er niet op in te gaan, ook niet als rabbijn Ralbag volhardt in zijn pogingen.
Rabbijn Ralbag keert in 1982 teleur­gesteld terug naar Amerika. Hij legt zich erbij neer dat hij het eroev­project niet van de grond heeft gekregen. Tot hij in 2007 gebeld wordt: opper­rabbijn Just zal met pensioen gaan. Zou Ralbag hem niet willen opvolgen als opper­rabbijn? Ralbag stemt in, onder een voorwaarde: dat hij de eroev alsnog kan voltooien. Een periode van ontwerpen en onderhandelen met de lokale overheden begint.

“We hadden soms te maken met ambtenaren die met hun oren stonden te klapperen.”

David Serphos

“Toen de eroev er kwam, moest ik kiezen: zal ik me eraan houden of niet?”

Frits Koetser

Sinds de eroev in 2008 hersteld is, mogen er dus weer voorwerpen gedragen worden op sabbat. Toch aarzelen sommige mensen aanvankelijk om dat daadwerkelijk te gaan doen. Waarom? Om wat voor voorwerpen gaat het eigenlijk? En hoe ging het vroeger? Enkele mensen vertellen.

Frits Koetser
Frits Koetser
Joop Sanders
Joop Sanders
Betty Sondervan Frank
Betty Sondervan-Frank
Familie Mehlmann
Familie Mehlmann
Benjamin Manassen
Benjamin Manassen
Esther Rosenberg
Esther Rosenberg
Familie Evers
Familie Evers
Abby Israëls
Abby Israëls
Asher Lieblich
Asher Lieblich
Marty Hamburger
Marty Hamburger